کد مطلب:47574 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:10

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا در قرآن آمده است كه مرد مجاز است در شرايطي خاص همسر خود را تنبيه كند؟ اگر پاسخ مثبت است دليل آن را توضيح دهيد.

الف) در آيه شريف ميفرمايد: فالصّـَلحـَتُ قَـَنتـَتٌ حـَفظـَتٌ للْغيب بما حفظ الله...; (نسأ، 34) صالحان و درستكاران، و آنها كساني هستند كه در برابر نظام خانواده خاضع و متعهد ميباشند، و نه تنها در حضور شوهر، بلكه در غياب او، حفظ غيب ميكنند، و در برابر حقوقي كه خداوند براي آنها قايل شده، وظايف و مسؤوليتهاي خود را به خوبيانجام ميدهند.

مردان موظفند در برابر اين گروه از زنان نهايت احترام و حقشناسي را داشته باشند; ولي در قبال اين گروه، زناني هستند كه از وظايف خود سرپيچي ميكنند و در آنها نشانههاي ناسازگاري ديده ميشود; مردان در برابر اين گونه از زنان وظايف و مسؤوليتهايي دارند كه بايد مرحله به مرحله آن را انجام دهند، و مراقب باشند كه از حريم عدالت تجاوز نكنند كه در نهايت و در مرحلة آخر اگر نتيجه نبخشيد، مأمور به تنبيه هستند، آن هم با شرايطي كه در اجرا بايد آن را رعايت كنند. اين وظايف و مراحل به ترتيب ذيل در آيه بيان شده است:

1. و الَّـَتي تخافون نشوزهنَّ فعظوهنَّ; زناني را كه از طغيان و سركشي آنها ميترسيد، موعظه كنيد و پند و اندرز دهيد. پس با اين قبيل زنان، قبل از هر چيز بايد به وسيلة اندرزها و نصايح دوستانه، و نشان دادن نتايج سوءرفتارشان آنها را متوجه و به مسؤوليتشان رهنمون كرد.

2. و اهجروهنَّ في المضاجع; ]در صورتي كه اندرزهاي شما سودي نداد[، در بستر از آنها دوري كنيد. بنابراين مرحلة دوم،

بياعتنايي و قهر كردن در بستر و بيميلي نسبت به اوست. با اين وسيله، عدم رضايت خود را از رفتار آنها نشان ميدهيم.

3. و اضربوهنَّ; مرحلة سوم، در صورتي است كه سركشي و پشت پا زدن به وظايف و مسؤوليتشان از حد بگذرد، و همچنان در راه قانون شكني با لجاجت و سرسختي گام بردارند، و ديگر راهي جز شدت عمل باقي نماند، و چارهاي جز خشونت نباشد; در اين صورت اجازه داده شده تا از طريق تنبيه بدني آنها را به انجام وظايفشان وادار كنند، و در واقع يكي از مصداقهاي منكر نيز اين مورد و نهي از آن به وسيلة نزديكترين فرد به زن از بهترين نوع آن محسوب ميشود و بر مرد لازم است كه در صورت مؤثر واقع نشدن مراحل ديگر نهي از منكر به آن مبادرت ورزد. پس:

1. اولاً، آيه، مسأله تنبيه بدني را از باب امر به معروف و نهي از منكر در مورد افراد وظيفه نشناسي جايز دانسته كه هيچ وسيلة ديگري دربارة آنان مفيد واقع نشود، و اتفاقاً اين مسأله منحصر در اسلام نيست; بلكه در تمام قوانين دنيا زماني كه از طريق مسالمتآميز نتوانند افراد را به وظايفشان آشنا كنند، ناچار به خشونت متوسل ميشوند; حتّي در موارد خاصي مجازاتهايي شديدتر از ضرب و تا سرحدّ اعدام قايل ميشوند.

2. ثانياً، تنبيه بدني بايد ملايم و خفيف باشد; به طوري كه موجب شكستگي و مجروح شدن، و كبودي بدن نشود.

3. ثالثاً، روانكاوان امروز معتقدند كه جمعي از زنان داراي حالتي به نام مازوشيسم (آزادطلبي) هستند كه با شدت يافتن آن، تنها راه آرامش آنان تنبيه مختصر بدني است.

مسلم است كه اگر يكي از اين مراحل مؤثر واقع شود، و زن به انجام وظيفهاش اقدام كند، مرد حق ندارد بهانهگيري كند و در صدد آزار و اذيت زن برآيد; لذا به دنبال اين جمله ميفرمايد:

فإنْ أطعنكمْ فلاَ تبغواْ عليهنَّ سبيلاً; اگر اطاعت كردند، به آنها تعدي نكنيد.

ب) مردان هم درست همانند زنان در صورت تخلف از وظايفشان حتي مجازات بدني ميشوند; ولي چون اين كار غالباً از عهدة زنان خارج است ]به خاطر عواطف بيشتر و قدرت بدني كمترشان[ لذا حاكم شرع موظف است كه اين قبيل مردان را از طرق مختلف و حتي از طريق تعزير (مجازات بدني) به وظايفشان آشنا سازد. در اين زمينه داستان مردي كه در حق همسر خود اجحاف كرده بود و به هيچ قيمت هم حاضر به تسليم در برابر حق نبود و علياو را با شدت عمل و حتي با تهديد به شمشير، وادار به تسليم كردند، معروف است.(ر.ك: تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 5، ص 344 ـ 352، نشر اسلاميـ تفسير نمونه، آيةالله مكارم شيرازي و جمعي از همكاران، ج 3، ص 371، دارالكتب الاسلاميه.)